Πρωινό άστρο

ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ

Πολιτιστικό πρόγραμμα

Κοινωνικό μήνυμα

Πως εξαφανίστηκε η Αρχαία Σπάρτη!

Θησαυροί της αρχαίας ελληνικής τέχνης καταστραφήκαν και λεηλατηθήκαν, όπως είναι γνωστό, από ρωμαίους, φράγκους σταυροφόρους, από τον ενετό στρατηγό Μοροζινι και από τον Άγγλο (Σκωτο για την ακρίβεια) Έλγιν.  

Εξίσου μεγάλη καταστροφή επήλθε από περιηγητές και απεσταλμένους μουσείων, πανεπιστημίων και βασιλιάδων της Ευρώπης, που ηλθαν στην Ελλάδα στους χρόνους της τουρκοκρατίας, για να αποθησαυρίσουν νομίσματα, χειρόγραφα, επιγραφές και έργα τέχνης.

 

Όλους αυτούς υπέρβαλε σε απληστία και σε καταστροφές που προκάλεσε στους προγονικούς θησαυρούς της Ελλάδας ο αββας Michel Fourmont (1690/1746), απεσταλμένος του βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκου IE'. Ο αββάς Fourmont ξεπερνάει και τον Έλγιν όσο αφορά στο βάναυσο τρόπο της καταστροφής των μνημείων, που κυριολεκτικά αφάνισε, αλλά και στον απίστευτο αριθμό των αρχαιοτήτων που κατάστρεψε.  

 

Στην προσπάθειά του να φανεί αρεστός στο βασιλιά του και να εξασφαλίσει αποκλειστικά για εκείνον μονό το δικαίωμα της μελέτης και της ερευνάς επιγραφών και μνημείων, μετά την καταγραφή τους επιδιδόταν με, παρανοϊκή στην κυριολεξία, μανία στην καταστροφή τους επιχαίροντας μάλιστα γι' αυτήν. Ο Fourmont αναζήτησε επιγραφές στην Αθηνά, στη Σαλαμίνα, στα Μέγαρα και στην Πελοπόννησο, οπού διείσδυσε ακόμη και στα αγριότερα μέρη της Μάνης.

 

Ο ίδιος ομολογεί σε χειρόγραφο του, που σώζεται μαζί με το ημερολόγιο του, ότι συγκέντρωσε πάνω από 1.500 επιγραφές στην περιήγηση του το 1729 στην Ελλάδα. Σε επιστολή του προς τον κόμη Maurepas, o Fourmont καυχιέται ότι κατέστρεψε(!) τις επιγραφές, για να μην αντιγραφούν από μελλοντικό περιηγητή!!! (...)(...)  

 

Όσα γραφεί ο fourmont για την καταστροφή που έκανε στη Σπαρτή εξηγούν και τη σπανιότητα των αρχαιοτήτων σήμερα στη φημισμένη πόλη.

 

Σημειώνει λοιπόν ο αββας τα εξής απίστευτα: "επί 30 μέρες και πλέον 30, 40 και 60 εργάτες εκθεμελιώνουν, καταστρέφουν, εξαφανίζουν την πόλη της Σπάρτης. Μου υπολείπονται 4 μονό πύργοι να καταστρέψω... Προς το παρόν ασχολούμαι με την καταστροφή των τελευταίων αρχαιοτήτων της Σπάρτης. Καταλαβαίνετε (αποτείνεται στο Maurepas) τι χαρά δοκιμάζω(!).

 

Αλλά να η Μαντινεία, η Στυμφαλία, η Τεγέα και ιδιαίτερα η Νεμέα και η Ολυμπία αξίζουν την εκ βάθους εκθεμελίωση. (!!!!!!!!!)Έκανα πολλές πορείες αναζητώντας αρχαίες πόλεις αυτής της χωράς και έχω καταστρέψει μερικές. Ανάμεσα τους την Τροιζηνα, την Ερμιόνη, την Τύρινθα (tyrins στο χειρόγραφο αντί tiryns), τη μισή ακρόπολη του Άργους, τη Φλιασιά, το φενέο...  

 

Εισέδυσα στη Μάνη.Εδώ και έξι εβδομάδες ασχολούμαι με την ολοκληρωτική καταστροφή της Σπάρτης! Γκρεμίζοντας τα τείχη, τους ναούς της, μην αφήνοντας πέτρα στην πέτρα θα κάνω και την τοποθεσία της άγνωστη στο μέλλον, για να την ξανακάνω εγώ γνωστή. Έτσι θα δοξάσω το ταξίδι μου. Δεν είναι αυτό κάτι;".

 

 

Και πιο κάτω: "η Σπάρτη είναι η πέμπτη πόλη που κάτεσκαψα. Ασχολούμαι τώρα με την καταστροφή των βαθύτερων θεμελίων του ναού του Αμυκλαίου Απόλλωνα. Θα κατέστρεφα και άλλους αρχαίους τόπους το ίδιο εύκολα, αν με άφηναν. Τον πύργο τον γκρέμισα ολοκληρωτικά."

 

Για την Τροιζήνα αναφέρει: "γκρέμισα ότι απέμεινε από τα οχυρά και τους ναούς της.". Και με απίστευτη αφέλεια ομολογεί: "από τους περιηγητές που προηγήθηκαν δεν θυμάμαι να τόλμησε κανείς να κατεδαφίσει πύργους και άλλα μεγάλα κτίρια!".

 

Παρανοϊκός; ημιμαθής; φανατικός εχθρός του αρχαίου πνεύματος; δεν ξέρει κανείς την ακριβή απάντηση. Ίσως λίγο από όλα.Το βέβαιο ωστόσο είναι πως η καταστροφή που προκάλεσε είναι κολοσσιαία και σ' αυτήν οφείλεται η εξαφάνιση της αρχαίας Σπάρτης, της Τροιζήνας και της Ερμιόνης.

 

Σύμφωνα με τα στοιχεία, που ο ίδιος δίνει, μόνο στη Σπάρτη πλήρωσε 1.200 ημερομίσθια για το γκρέμισμα των μνημείων και των κτιρίων που σώζονταν ακόμη. Ανατριχιάζει κανείς με τη σκέψη ότι θα μπορούσε ο Fourmont να μεταφέρει το βαρβαρικό μένος στην Ολυμπία, που την επίσκεψη της μάλιστα είχε προγραμματίσει. Αλλά ανακλήθηκε, ευτυχώς, στη Γαλλία λίγο αργότερα. (...)

 

περιοδικο "αρχαιολογια", τευχος 9, αυγουστος 1983, σελιδες 93-94.

Αθλητικοί αγώνες στην Προϊστορία

Αθλητικοί αγώνες στην Προϊστορία

Ο Ιππίας από την Ηλεία, σοφιστής του 5ου αιώνα π.Χ., συγκρότησε τον πρώτο κατάλογο νικητών στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Σύμφωνα με αυτόν, το πρώτο αγώνισμα, ο δρόμος, διοργανώθηκε στην Ολυμπία για πρώτη φορά το 776 π.Χ. προς τιμήν του Ολύμπιου Δία. Από μεταγενέστερες αρχαίες πηγές γίνεται γνωστή η μεγάλη σημασία που απέκτησε σταδιακά ο θεσμός των Ολυμπιακών Αγώνων, ενώ ήδη από τις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ. συγκαταλεγόταν στις μεγαλύτερες και πιο γνωστές πανελλήνιες διοργανώσεις.

Ωστόσο, οι Ολυμπιακοί δεν ήταν οι πρώτοι αγώνες στην ιστορία της Μεσογείου. Στην αρχαία Αίγυπτο και τη Μεσοποταμία έχουν βρεθεί ανάγλυφα σκαλισμένα σε τάφους βασιλέων και ευγενών που φέρουν αθλητικές σκηνές, από τα οποία φαίνεται ότι οι λαοί αυτών των περιοχών είχαν τη δική τους μακρά παράδοση αθλητικών αγώνων. Δεν είχαν όμως καθιερώσει τακτικές εκδηλώσεις και, όταν συνέβη αυτό, πιθανότατα τις παρακολουθούσαν μόνο οι βασιλείς και η ανώτερη τάξη.

Στη μινωική Κρήτη ιδιαίτερη μέριμνα δινόταν στη γυμναστική. Τα ταυροκαθάψια και οι πτώσεις ήταν τα αγαπημένα αθλήματα των Μινωιτών, όπως φανερώνουν οι νωπογραφίες που διακοσμούν τα παλάτια τους. Άλλα αθλήματα ήταν οι αγώνες στίβου, πάλης και πυγμαχίας, όμως τέτοιες δραστηριότητες τελούνταν μάλλον σε τοποθεσίες κοντά στο παλάτι, πιθανόν από μέλη της τάξης των ευγενών. Όλα τα μινωικά αγωνίσματα υιοθετήθηκαν από τους Μυκηναίους που εισήγαγαν τις αρματοδρομίες και ορισμένα άλλα αγωνίσματα στίβου. Το άρμα ήταν εξαιρετικά σημαντικό στο μυκηναϊκό κόσμο, αφού χρησιμοποιούνταν όχι μόνο στον πόλεμο και στο κυνήγι, αλλά και σε θρησκευτικές και ταφικές τελετές.

Οι πρώτες γραπτές ενδείξεις αθλητικών αγώνων στον ελληνικό κόσμο βρίσκονται στα ομηρικά έπη. Ο Όμηρος, στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια, παραθέτει ζωηρές περιγραφές των αγώνων που διοργανώθηκαν είτε ως μέρος, για παράδειγμα, των ταφικών τελετών για το νεκρό ήρωα Πάτροκλο είτε με άλλη αφορμή. Η εμφάνιση των πρώτων πόλεων-κρατών οδήγησε στη ραγδαία ανάπτυξη του αθλητισμού. Πολλοί τοπικοί αγώνες θεσμοθετήθηκαν στις πόλεις και τελούνταν κατά τη διάρκεια θρησκευτικών εορτών. Ο αθλητισμός έγινε θεσμός, παρέχοντας στα μέλη της πόλης το πρόσχημα για τακτικό συναγωνισμό. Η Ολυμπία αποτέλεσε σύντομα σημαντικό θρησκευτικό κέντρο, όπου διοργανωνόταν μια σειρά αθλητικών αγώνων, οι οποίοι θα εξελίσσονταν σε σύμβολο της πολιτικής και πολιτιστικής ενότητας των Ελλήνων κατά τη διάρκεια των ιστορικών χρόνων.

Source: Ολυμπιακοί Αγώνες

Τα μαντεία στην αρχαία Ελλάδα

τα μαντεία είχαν μεγάλη αξία στην αρχαία Ελλάδα. Ήταν η σύνδεση μεταξύ των θνητών και των αθάνατων. Σε κάθε μαντείο ήταν ο εκπρόσωπος ενός διαφορετικού Θεού που εξέφραζε αυτον ή τον ίδιο μέσω της ιέρειας Πυθίας. Οι χωρικοί, οι βασιλιάδες, οι πολεμιστές, οι κατασκευαστές και οι πολιτικοί έρχονταν από τις μακρινές θέσεις να ακούσουν την προφητεία των Θεών. Οι λέξεις έλεγαν ότι ήταν η θέληση των Θεών και καθόριζαν τη μοίρα και τη συμπεριφορά τους. Οι άνθρωποι έπρεπε να φέρουν πολλές προσφορές για τους Θεούς, οι οποίες προσφέρονταν κατά τη διάρκεια των ανοικτών τελετών όπου οι άνθρωποι έπρεπε να φορέσουν τα άσπρα ενδύματα ως σημάδι της αγνότητας.

Τα πιο γνωστά μαντεία της αρχαίας Ελλάδας ήταν το μαντείο του Δία στη Δωδώνη και του Απόλλωνα στους Δελφούς.

•  Στη Δωδώνη, οι ιερείς έχουν την υποχρέωση για τη θέληση του Δία να δίνονται οι χρησμοί κάτω από το θρόισμα των φύλλων μιας ιερής βαλανιδιάς ή των ήχων ιερών περιστεριών που κάθονταν σε αυτό το δέντρο.
•  Στους Δελφούς, υπήρχε ένα άνοιγμα στο πάτωμα που ενέπνευσε εκείνους που κάθισαν δίπλα σε αυτό και ένα ιερό ελατήριο που τυλίγονταν από την ιερή δάφνη. Εκεί, ο ιερεύς  που κάθονταν σε ένα τρίποδο και, από τον καπνό έλεγαν διάφορα μπερδεμένα λόγια που ήτανε η θέληση των Θεών. 

Οι χρησμοί δίνονταν σε όλες τις καταστάσεις και οι απαντήσεις τους καθόρισαν τη συμπεριφορά των αθάνατων πριν από τον πόλεμο, την εκδίκηση και την κατανόηση της ζωής. Όλες οι ιστορίες για τους ήρωες και τους μύθους τους συσχετίζονται έντονα με το χρησμό ή τα ρητά της. Αυτά τα ρητά ήταν συνήθως αινίγματα δύσκολα να ερμηνεύσουν και πολλές φορές με μια διπλή ερμηνεία που, με έναν τρόπο, προστάτευσε τους χρησμούς από τις ανακριβείς αποφάσεις. Εκτός από τους ιερείς, υπήρξαν επίσης μερικοί μάντεις που είχαν μια ειδική σχέση με τους Θεούς και στους οποίους πολλοί άνθρωποι πήγαν να ανακαλύψουν τη μοίρα τους. Ο διασημότερος ήταν ο Τειρεσίας και ο Κάλχας.

Δεν υπήρχαν πολλοί που θα τολμούσαν να πάνε σε έναν πόλεμο χωρίς μια θετική απάντηση από το χρησμό. Τόσοι πολλοί άνθρωποι έφθαναν στους Δελφούς από την Ελλάδα μέχρι το βόρειο τμήμα της Αφρικής για να ακούσουν τη θέληση των Θεών. Εντούτοις, όλα αυτά τα πλούτη κλάπηκαν από τους Ρωμαίους μετά από την κατάκτηση του ελληνικού Βασιλείου.

Φυσικά, υπήρχε πάντα ο κίνδυνος μιας δωροδοκίας χρησμού. Με τα ρητά του χρησμού ήταν εύκολο να αποκτηθεί η υποστήριξη της εθνικής συνέλευσης και ακόμη και από ένα μεγάλο μέρος του πολίτη. Για αυτόν τον λόγο, δεν είναι τρελό να θεωρηθεί ότι ο χρησμός εξυπηρετούσε στην πολιτική δύναμη μέχρι έναν ορισμένο βαθμό.